Opnieuw ligt een deel van het treinverkeer plat door een staking, maar buiten de getroffen regio’s rijdt het spoorverkeer dinsdagochtend opvallend soepel. Tegelijk worstelt NS met een financiële realiteit die het steeds lastiger maakt om aan de looneisen van vakbonden te voldoen zonder de prijzen voor reizigers verder op te schroeven.

Buiten stakingsgebied rustige stations en normaal verkeer

In Noord-Holland, Flevoland, Gelderland en delen van Overijssel rijden vandaag geen NS-treinen door de vierde staking in twee weken. Toch meldt de NS dat de treindienst in de rest van het land zonder grote problemen is opgestart. “Hier en daar valt er iets uit, maar het komt overeen met een normale dag,” aldus een woordvoerder.

Ook op de weg is het rustiger dan gevreesd. Volgens de ANWB stond er rond 07.45 uur ongeveer 360 kilometer file, een gemiddeld beeld voor een dinsdagochtend. Op grote stations als Amsterdam Centraal is het opvallend stil, doordat veel reizigers alternatieven zoeken of thuis blijven.

Looneis vs. rode cijfers

De staking draait om een loonsverhoging. Vakbonden eisen 7 tot 8 procent meer loon per jaar. NS biedt minder dan de helft daarvan: 3,25 procent voor 2025 en 2,75 procent voor 2026. NS-topman Wouter Koolmees: “Ik baal er gewoon van”, tekende de NOS op. Een nieuwe poging om met alle vakbonden om tafel te gaan, mislukte.

Tegelijkertijd verkeert NS in zwaar weer. Sinds corona schrijft het bedrijf elk jaar rode cijfers. In 2023 bedroeg het verlies 427 miljoen euro, vorig jaar 148 miljoen. Ook dit jaar moet NS het financieel zien te redden terwijl het bedrijf kampt met personeelstekorten, gestegen energiekosten en minder reizigerskilometers dan voor corona.

De roep om hogere lonen botst met het streven om treinkaartjes betaalbaar te houden. “Het moet uit de lengte of uit de breedte komen,” aldus Koolmees. Zonder structurele oplossing waarschuwt NS dat de tarieven volgend jaar omhoog moeten. De overheid ondersteunt het bedrijf weliswaar met een jaarlijkse subsidie van 13 miljoen euro, maar dat is bij lange na niet genoeg om het gat te dichten.

Dit jaar stegen de treinkaartjes 6 procent en een verhoging volgend jaar is niet uitgesloten.

'Begrip van reizigers neemt af'

Reizigersvereniging Rover vindt dat de vier NS-stakingen te grote gevolgen hebben voor de samenleving. "Voor een vitale sector in de samenleving is dat te veel", vindt directeur van reizigersvereniging Rover Freek Bos. Volgens hem is de impact van de treinstakingen te groot, zeker voor mensen zonder alternatief.

Door de stakingen staan tentamens en zorgafspraken onder druk, aldus Bos. Hij merkt aan de reacties bij Rover dat het begrip voor de stakingen onder reizigers afneemt. "Zeker ook onder reizigers die het doel van de stakingen wel steunen". De vakbonden eisen een hogere loonsverhoging dan de NS biedt.

Daarnaast veroorzaakten aangekondigde stakingen die niet doorgingen alsnog overlast door treinuitval. Bos vindt dat deze ook meetellen. "Chaos creëren bij NS hoort bij actievoeren, maar de reiziger is geen speelbal waarbij acties aan- en afgekondigd kunnen worden", aldus Bos.

Vakbonden en NS moeten volgens Bos weer aan tafel, "ook in het belang van de reiziger". Hij is bereid te bemiddelen. NS-topman Wouter Koolmees zei maandag dat de NS met een eindbod komt. Ook roept Bos op om eventuele volgende acties reizigersvriendelijker te maken.

Door de staking rijden er dinsdag geen NS-treinen in Noord-Holland, Flevoland, Gelderland en een groot deel van Overijssel.

LEES OOK: Vertraagde treinrit? Twee twintigers uit Utrecht claimden al €110.000 bij de NS namens reizigers